نخستین مریخ نورد چین به‌ سلامت روی سیاره سرخ فرود آمد

امروز صبح چین با فرود موفقیت‌آمیز نخستین سطح‌نشین خود روی مریخ، به دومین کشوری تبدیل شد که این دستاورد را تحقق می‌بخشد. مأموریت تیان‌ون ۱ که نخستین تلاش میان‌سیاره‌ای چین محسوب می‌شود، حدود ساعت ۳:۴۱ بامداد امروز به وقت ایران به سطح سیاره سرخ رسید. بااین‌حال، مقام‌های فضایی چین هنوز زمان و مکان دقیق فرود را تأیید نکرده‌اند. تیان‌ون ۱ پس از پرتاب برفراز موشک لانگ مارچ ۵ در تابستان سال گذشته، بهمن‌ماه به مدار مریخ وارد شد.

سطح‌نشین تیان‌ون ۱ پس از گردش در مدار مریخ به‌مدت بیش از سه ماه، به‌همراه سطح‌نورد از مدارگرد جدا شد تا فرایند سفر به سطح سیاره را آغاز کند. به‌محض آنکه سطح‌نشین و سطح‌نورد به جوّ مریخ وارد شدند، فضاپیما همان هفت دقیقه وحشتی را پشت‌سر گذاشت که مریخ‌نوردهای ناسا هنگام تلاش برای فرود نرم روی مریخ تجربه می‌کنند.

سپری حرارتی حین نزول آتشین از فضاپیما محافظت کرد و پس‌ازآن، چترهای نجات برای فرود در منطقه دشت اتوپیا گشوده شدند. اتوپیا ناحیه‌ای هموار در دهانه‌ای برخوردی در نیم‌کره شمالی مریخ است. سکوی فرود تیان‌ون ۱ درست همانند زمان فرود مریخ‌نورد پرسویرنس ناسا، موتورهای موشکی پسرانش را روشن کرد تا سرعت نزول فضاپیما را در واپسین ثانیه‌ها کاهش دهد. سازمان ملی فضایی چین (CSNA) هنوز فرود موفقیت‌آمیز را تأیید نکرده است؛ اما شبکه تلویزیونی جهانی چین (CGTN) و پژوهشگران دانشگاه علم و فناوری ماکائو خبر را در شبکه‌های اجتماعی اعلام کردند.

مریخ‌نورد چین با نام ژورونگ که با الهام از خدای آتش در افسانه‌های چینی بدین‌نام خوانده شده است، با پایین‌آمدن از سطح شیبدار تاشو از سطح‌نشین جدا می‌شود. انتظار می‌رود مریخ‌نورد به‌محض استقرار روی سطح سیاره، دست‌کم ۹۰ روز مریخی یا تقریبا ۹۳ روز زمینی دوام آورد و با گشت‌وگذار در اطراف، ترکیب سنگ‌های سیاره را مطالعه کند و به‌دنبال نشانه‌هایی از یخ‌آب بگردد. دانشمندان باور دارند که دشت اتوپیا دربردارنده مقادیر عظیم یخ‌‌‌‌آب زیرسطحی است. اتوپیا همان مکانی است که مأموریت وایکینگ ۲ ناسا در سال ۱۹۷۶ در آن فرود آمد.

مریخ‌نورد ۶ چرخه چین تقریبا هم‌اندازه مریخ‌نوردهای دوقلو اسپیریت و آپورچونیتی ناسا است و ۶ ابزار علمی را حمل می‌کند: دو دوربین پانوراما و رادار نفوذکننده به سطح و آشکارساز میدان مغناطیسی. افزون‌براین، مریخ‌نورد حامل لیزری است که می‌تواند برای تخریب سنگ‌ها به‌کار رود و ترکیب آن‌ها را مطالعه کند. علاوه‌براین، ژورونگ برای بررسی اقلیم و هوای مریخ به ابزار هواشناسی مجهز است.

مریخ‌نورد چین با هماهنگیِ مدارگرد تیان‌ون ۱، سیاره سرخ را کاوش می‌کند. مدارگرد نیز خود به‌عنوان ایستگاه بازپخش داده برای ارتباط بین ژورونگ و کنترل‌کنندگان مأموریت روی زمین به‌کار می‌رود. مدارگرد به‌نحوی طراحی شده است تا دست‌کم یک سال مریخی یا حدود ۶۸۷ روز زمینی دوام آورد.

تیان‌ون ۱ ممکن است نخستین مأموریت فرود چین روی مریخ به‌حساب آید؛ اما نخستین تلاش این کشور برای رسیدن به مریخ نیست. در نخستین مأموریت، مدارگردی به‌نام «یینگو ۱» در سال ۲۰۱۱ به‌همراه مأموریت شکست‌خورده بازگشت نمونه از مریخ روسیه به‌نام «فوبوس گرانت» پرتاب شد. این مأموریت پس از پرتاب به مدار زمین نرسید و با سقوط در اقیانوس آرام موجب نابودی فضاپیما شد.

چین اکنون دومین کشوری محسوب می‌شود که با موفقیت سطح‌نشین مریخی فرود می‌آورد. ایالات متحده آمریکا به‌عنوان نخستین کشور، تاکنون ۵ مریخ‌نورد را روی سیاره سرخ نشانده است. بهمن سال گذشته، تزریق مداری موفقیت‌آمیز مأموریت تیان‌ون ۱ چین را پس از ناسا، شوروی، سازمان فضایی اروپا، هند و امارات متحده عربی به ششمین نهاد موفق در انجام این کار تبدیل کرد.

علاوه‌بر چین و ناسا، شوروی یگانه کشور دیگری محسوب می‌شود که کاوشگر روی مریخ فرود آورده است؛ اما وقتی فضاپیمای روس‌ها با نام مارس ۳ فقط چند دقیقه پس از فرود از کار افتاد، پایانی زودهنگام برای مأموریت رقم خورد. سازمان فضایی اروپا نیز پیش‌تر دو بار برای فرود روی مریخ تلاش کرد؛ اما در هردو با شکست مواجه شد.

تیان‌ون ۱، نخستین مأموریت سیاره‌ای چین، پای این کشور را به فراتر از ماه کشانده است. این کشور پیش‌تر با برنامه چانگ‌ای، دو ماه‌نورد را با موفقیت فرود آورد و در تازه‌ترین تلاش نیز نمونه‌هایی از سنگ‌های قمری را در آذرماه گذشته به زمین آورد. همچنین، چین همانند ناسا و سازمان فضایی اروپا قصد دارد در سال ۲۰۲۸ مأموریتی جاه‌طلبانه برای بازگشت نمونه از مریخ پرتاب کند.

درهمین‌حال، چین مشغول کار روی ساخت ایستگاه فضایی بعدی‌اش است. نخستین ماژول سکونتگاه مداری جدید چین به‌تازگی به فضا پرتاب شد و پرتابگر آن با سرگردانی در مدار به‌مدت بیش از یک هفته و سپس سقوط کنترل‌نشده درون جوّ، ترس و وحشت جهانی را به‌دنبال داشت. علاوه‌براین، چین با همکاریِ روسیه درصدد انجام مأموریتی برای بازگشت نمونه سیارکی است. طبق زمان‌بندی، این مأموریت سال ۲۰۲۴ پرتاب خواهد شد.